PSİKOTERAPİDE MEDİTASYON

1960-1970’li yıllarda, özellikle Amerikan medyasından dünyaya yayılan garip görünüşlü, saçları birbirine karışmış, sürekli dans eden çiçekli böcekli yerel kıyafetleriyle gençler, dünyaya barış çağrısı yapıyordu. Komün yaşamları o dönemlerde, toplum tarafından dışlanıp hor görülse de, sonrasında Beat kuşağı ya da Hippieler olarak tarihte, özgürlük arzusunun renkli bir imgesi olarak yer alacaktı. İşte, bu bitli çocuklar, sürekli bitli Hindistan’a seyahatler yapıyorlar ve ilginç hikayeler, aletler ve öğretilerle geri dönüyorlardı. Batı dünyasının aslında, çok daha önceleri haberdar olduğu Zen uygulamaları, gündelik bilgiler arasına girmeye başladı. Meditasyon o dönemlerde Çiçek Çocuklar’a özgü garip bir olguyken, 80’li yıllardan itibaren televizyon dizileri ve özellikle dövüş sanatlarıyla ilgili filmlerde, artık, bilgenin vazgeçilmez bir parçasıydı. Bruce Lee, meditasyon sayesinde kinine yenilmiyor, Karate Kid’de (Karate Çocuk) Usta Miyagi, bir tepenin üstünde sessizlik içinde medite olurken, kopacak fırtınaya hazırlanıyordu, Star Wars’da (Yıldız Savaşları), Jedi meditasyonla görgüsünü geliştiriyordu. Hatta meditasyon artık çizgi filmlerde bile kendini gösteriyordu; Ninja Kaplumbağalar’da Usta Splinter, dünya yok olma tehlikesi altındayken bile meditasyon yapabiliyordu. Konu her ne olursa olsun, meditasyon bilgenin geçtiği yoldu. Yakın tarihlerde ise, özellikle yaygınlaşan yoga stüdyoları sayesinde, meditasyon ekranlardan çıkıp günlük yaşama akmaya ve çeşitlenmeye başladı. Bu çok renklilik, bir yandan hediyelerini sunarken; bir yandan da, endüstri toplumunun “hedef odaklı” anlayışından nasibini alan meditasyon uygulamaları, şekil değiştirmeye ve özünden uzaklaşmaya karşı koyamadı.

Burada, meditasyonun tarihsel yönlerini, inanışlara ve kültürlere göre değişkenliğini anlatarak laf kalabalığı yapmak ya da “doğru ile yanlış” üzerine ahkam kesmek yerine; Zen yolunun sunduğu ve psikoterapiyle uyum içinde yürüyen Farkındalık Meditasyonundan (Mindful Meditation) size basit bir şekilde söz etmek istiyorum. Öncelikle, meditasyon ile ilgili kafanızdaki tüm görüntüleri, imgeleri ve sahneleri şimdilik bir kenara itmeye çalışın. Meditasyon için, hippie, marjinal, orijinal, bilge ya da başka bir şey olmanız gerekmediğini göreceksiniz.

Zen ve Farkındalık Meditasyonu (Mindful Meditation) nedir?

Meditasyon için herhangi bir dinin ya da inanışın mensubu olmanız ya da belli bir yeme biçimine, kültüre, kıyafete, felsefeye, yaşam tarzına sahip olmanız gerekmiyor. Herkes, her yaş döneminde, her yerde ve her şekilde meditasyon yapabilir.

Meditasyon, düşüncelerden arınmak ya da zihinden kurtulmak değildir. Yaşamınızı bir gözden geçirdiğinizde, bir düşünceye savaş açtığınız her an o düşünceyi daha çok kışkırttığınızı görürsünüz. Zihin de sizin ayrılmaz bir parçanız ise, ondan kurtulmak istemek de kolunuzdan bacağınızdan kurtulmak istemekle aynı şey. Bununla birlikte, nasıl bir kasa fazla yüklendiğinizde, o kas tutulur ve diğer bölgeleri zayıf kalırsa, sadece zihnin güdümünde olan bir organizma da bütünlük içindeki işleyişinden uzaklaşmaya ve hastalanmaya başlar. Farkındalık meditasyonunun gayesi, düşüncelerden kaçmak yerine, onları ana davet etmek ve gerçekten görebilmek, etkilerini ayrımsayabilmek ve düşüncelerin aslında geçip giden zihinsel semptomlar (belirtiler) olduğunun ayırtına varabilmektir.

Meditasyon için konsantrasyon beceriniz olması gerekmez. Zaten, meditasyon ana tekrar tekrar gelmenin yollarının araştırmasıdır.

Meditasyon dünyadan kopmak ya da uçmak değildir aksine, dünyayla, yargısız bir biçimde, uyanık bir bilinçle, bu sefer farklı bir şekilde ilişkiye girmektir.

Farkındalık meditasyonunda, hissetmeniz gereken bir duygu ya da düşünce yoktur. Yani, meditasyon sırasında pembe bulutlar görmeniz, kendinize bir cennet kurgulamanız zaten anlamsız ve akla aykırıdır. Çünkü, meditasyon seansınızdan sonra, geri döndüğünüz dünyada koşturmacalar, gürültüler, sorumluluklar, problemler ve nahoş olaylar halen sizi beklemektedir. Meditasyon ancak sizi içinde bulunduğunuz yaşama hazırlarsa anlam kazanır. Dolayısıyla, Farkındalık meditasyonu (Mindful Meditation) size bu zorlanmalarda, sarsılmadan kalabilmenin yollarını hediye eder.

Farkındalık meditasyonu kendine dönmek, bencilleşmek değildir. Aksine tüm yaşam ve dünyanın bütünlüğü içinde kendinizi görmenizi sağlar.

Farkındalık meditasyonuyla rahatlamak zorunda değilsiniz. Meditasyon uygulamalarına belli bir düzende devam ettikçe; bastırılan, sıkıştırılan hatta cezalandırılan hisler ve düşünceler yüzeye çıkma, kendini ifade etme alanı buldukça, bunun ardından bir rahatlama durumu kendiliğinden gelmeye başlar.

Meditasyon başardığınız ya da başaramadığınız bir şey değildir. Şimdi ve burada olmak, zorlamayla değil, çok ince bir hassasiyetle gerçekleşir. Yani, meditasyon yaparken, tekrar başlamak, hata yaptığınız anlamına gelmez. Bu, uygulamanın kalbidir, onu değersizleştirmez.

Farkındalık Meditasyonu (Mindful Meditation) sadece üzerinde oturduğunuz minderle kısıtlı değildir.Uygulamalarının sürekliliği, sizi hayatın içinde meditasyon halinde olmaya davet eder.

Meditasyonu basitçe şöyle anlayabiliriz:

Hepimiz gün içinde bir yerlere yetişmeye çalışıyoruz. Belki de aynı yerden defalarca geçmemize rağmen, koşturmacalar nedeniyle oradaki binaları, detayları, hatta mağazaları bile bilmiyoruz. Ancak, yavaşlayınca veya durup izleyince; bu sefer daha özenli bir dikkat ve açık duyularla aynı yeri gerçekten görmeye, aynı yerle ilgili pek çok detayı, hatta, havanın kokusunu bile algılamaya başlarız. Bunun gibi her gün zihinsel, düşünsel, duygusal, bedensel, tarihsel, ve ilişkisel kimliğimizle birlikte yaşamamıza rağmen, onu karanlık bir mahzende kilitli tutuyoruz. Bilmediğimiz bir yerlerden, engelleyemediğimiz tepkiler vermeye, yaşam olayları içinde sarsıcı iniş ve çıkışlar yaşamaya devam ediyor, çözümler üretmek için sürekli kendimizle boğuşuyoruz. İşte, meditasyon bize yavaşlamak, durup bakmak, hissetmek ve ayrımsamak için alan açarak, dünyayla ve kendimizle yumuşak bir ilişki kurmanın kapılarını aralar.

Meditasyon basittir ama kolay değildir. Belirli aşamalar ve tekniklerin ışığında, sık uygulanmayı hak eder. Bu sayede, farkındalık meditasyonu şimdiki zamana yaratıcı bir şekilde yanıt vermemize izin verirken; tekrarlayan davranışları başlatan refleksif tepkilerden bizi azad eder.

Psikoterapi ve meditasyon bir araya neden gelir?

Psikoterapi ve Farkındalık meditasyonu (Mindful Meditation) amaçsal bir kardeşlik içindedir. İkisi de geçici ve işlevsel olmayan çözümlerden, yapay cennetlerden kurtulup, gerçekten orada olanı, hayatı etkileyen dinamikleri görme yetisini geliştirerek, daha az çabayla daha akıcı bir yaşam sürdürme imkanı sunar.

Meditasyondaki keşifler, terapideki sözel paylaşımları beslerken; terapide fark edilenler, meditasyon için derin bir kaynak oluşturur.